Józef Mager

---

Życiorys

Dom rodzinny

Ojciec Józefa Magera, Jan Mager (1864–1939), pochodził z poznańskich Bambrów i zarządzał 15 hektarami ziemi w Lasku. Był osobą aktywnie zaangażowaną w życie społeczne, inicjując powstanie Kółka Rolniczego oraz współpracując z Katolickim Towarzystwem Przemysłowym. Wspierał także lokalne instytucje jako przewodniczący Rady Parafialnej w Wirach oraz jako członek dozoru szkolnego. W trakcie Powstania Wielkopolskiego pełnił funkcję dowódcy Straży Obywatelskiej.

Matka, Marianna z Jarzębowskich (1865–1935), miała na wychowaniu osiem dzieci. Współpracowała z Towarzystwem Wzajemnego Pouczania się i Opieki nad Dziećmi „Warta”, które angażowało się w tajne nauczanie języka polskiego w czasach zaborów. Była znana ze swojego talentu oratorskiego, za co odbywała publiczne wystąpienia, domagając się praw dzieci do nauki w języku polskim. Obie postacie w rodzinie magera ukazywały swoje głębokie przywiązanie do patriotyzmu i obywatelskiej postawy.

Wojenne losy rodziny były dramatyczne. Dwaj starsi bracia Józefa, Stanisław Andrzej (1888–1915) i Stefan (1896–1917), poszli walczyć w I Wojnie Światowej i tam ponieśli śmierć. Jan, trzeci z braci (1895–1952), prowadził dochodowy warsztat mechaniczny w Kościanie, a podczas okupacji miał niefortunne doświadczenia z władzą niemiecką – przetrzymywany był w Forcie VII i Wronkach. Siostry, Helena Kazimiera (1893–1969) oraz Weronika (1900–1983), musiały po zamążpójściu osiedlić się na wsi oraz zostały wysiedlone do Generalnej Guberni.

Młodszych braci Józefa – Czesława (1905–1945) i Edwarda (1907–1975) – związały losy nauczycielskie: pierwszy uczył w Krotoszynie, zaś drugi w Grodzisku Wlkp. i później w Turku.

Działalność przed 1939 r.

Absolwent Państwowego Seminarium Nauczycielskiego w Koźminie Wlkp., Józef Mager był jednym z pierwszych 21 absolwentów tego instytutu w 1921 roku. Swoją pracę pedagogiczną rozpoczął w szkole w Toniszewie, by szybko przenieść się do Łopienna na stanowisko kierownika szkoły powszechnej. Jego zaangażowanie w Chrześcijańsko-Narodowe Stronnictwo Rolnicze jako okręgowy sekretarz generalny z pewnością miało wpływ na wybory życiowe. W 1924 roku ożenił się z Pelagią Duszyńską (1902–1974), co połączyło ich losy.

Niestety, działania dyscyplinujące, jakie podejmował wobec uczniów, naraziły go na konflikt z lokalną społecznością. W rezultacie został przeniesiony do szkoły w Jankówku k. Gniezna, a jego działalność edukacyjna nie ustawała – współpracował z Stowarzyszeniem Chrześcijańsko-Narodowym Nauczycieli Szkół Powszechnych i przewodził Kołu w Gnieźnie. Aktywnie pracował też w Związku Młodzieży Ludowej oraz był organizatorem Ochotniczej Straży Pożarnej w gminie Jankowo Dolne. W wyborach do Sejmu w 1928 roku kandydował z listy Katolickiej Unii Ziem Zachodnich.

Pełnienie funkcji prowadzącego Kroniki szkolne z pewnością przyniosło mu uznanie, ponieważ te dokumenty były nie tylko relacją z życia szkoły, ale również cennym zapisem wydarzeń związanych z dziejami naszej ojczyzny w dążeniu do niepodległości. W ostatnim roku przed wybuchem II Wojny Światowej, otrzymał awans z powrotem do szkoły powszechnej III stopnia w Miłosławiu w powiecie wrzesińskim.

Działalność po roku 1939

W okresie okupacji niemieckiej Józef Mager pracował w majątku przejętym przez Niemców w Gutowie k. Wrześni. W lutym 1941 roku został aresztowany przez Gestapo pod zarzutem „patriotycznego uświadamiania młodzieży i pracy w konspiracji”. Aresztowanie to zakończyło się uwięzieniem w poznańskim Fort VII, gdzie pozostał do lipca tegoż roku, kiedy to uwolnił go niemiecki zarządca majątku. Następnie, razem z rodziną, zgłosili się na przymusowe prace do Niemiec, gdzie Józef pracował w chemicznej fabryce IG Farben.

Po zakończeniu II wojny światowej 19 maja 1945 roku przybył do Słubic, gdzie stał się jednym z pionierów lokalnej oświaty, współorganizując szkołę podstawową obok Józefa Rozłuskiego i innych. Józef Mager współpracował z PPS, organizując struktury partii w Słubicach. Jako przewodniczący Miejskiej Rady Narodowej przyczynił się do przekazania poniemieckiego domu Bractwa Kurkowego na rzecz parafii katolickiej, co miało ogromne znaczenie.

Jego kadencja w Radzie Parafialnej (od kwietnia 1946) była czasem aktywności społecznej, zwłaszcza gdy podjęto decyzje dotyczące osoby składu rady. Jednak w wyniku czystek w partiach w 1947 roku, Józef Mager został usunięty ze stanowiska przewodniczącego Powiatowego Komitetu PPS. Z braku środków do życia, zaczął pracować jako magazynier w Gminnej Spółdzielni Budownictwa Miejskiego w Słubicach.

Pomimo trudnych warunków, walczył o swoje dobre imię, a postawione mu zarzuty maltretowania współwięźniów w Forcie VII okazały się nieuzasadnione. W trakcie rozprawy sądowej, w której bronił się samodzielnie, uniewinniono go, ale mimo to musiał opuścić Słubice i przenieść się do Wielkopolski.

W 1951 roku objął kierownictwo siedmioklasowej podstawówki w Gościejewicach, gdzie uczył wspólnie z dwoma nauczycielami. Józef był odpowiedzialny za wychowanie klasy VI i VII, a jego współpraca z rodzicami przyczyniała się do rozwiązywania istotnych problemów młodzieży. Szkolni uczniowie angażowali się w różnorodne działania na rzecz społeczności lokalnej. Również sam Mager był aktywny poza szkołą, pełniąc rolę zastępcy komendanta Ochotniczej Straży Pożarnej.

Niestety, zdrowie Magera pogarszało się, co skłoniło go do kilkukrotnego leczenia w szpitalach w Poniecu, a później w Lesznie, gdzie w końcu zmarł i został pochowany na cmentarzu parafialnym w Lesznie.

---

Oceń: Józef Mager

---